“Όταν έχουμε ένα περιστατικό déjà, ουσιαστικά ο εγκέφαλος μπερδεύεται και πιστεύει ότι έχει μια καταγεγραμμένη εμπειρία, ενώ αυτή δεν υπάρχει. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να ανακαλέσει το πότε ή τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρισκόταν. Αυτό το αίσθημα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι κάτι πάρα πολύ συχνό. Ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων το έχει βιώσει, χωρίς απαραίτητα να έχει κάποιο πρόβλημα υγείας.

Περίπου ένα 60 – 76% του πληθυσμού αναφέρει ότι έχει εμπειρία ενός φαινομένου προμνησίας.

Βέβαια, είναι ιδιαίτερα συχνά και κάποια φαινόμενα déjà vu, σε ανθρώπους που εμφανίζουν διαταραχή ταυτότητας. Παράλληλα, μια υψηλή συχνότητα αυτών των φαινομένων, παραπέμπει στην πιθανότητα ύπαρξης σχιζοφρένειας ή άλλων συγγενών παθήσεων της ευρύτερης οικογένειας των ψυχώσεων, ενώ άλλοι το συσχετίζουν και ως ένα πρώιμο σύμπτωμα κάποιας νευροεκφυλιστικής ασθένειας όπως είναι η άνοια. Επίσης, υπάρχουν ουσίες ακόμα και φάρμακα που κατά καιρούς ενοχοποιούνται για την εμφάνιση συμπτωμάτων déjà vu”.

Στην παρούσα φάση το φαινόμενο του déjà vu παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να εξηγηθεί πλήρως. Κι αυτό γιατί για κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν να συνδεθεί ο εγκέφαλος κάποιου με καλώδια και οι επιστήμονες να περιμένουν από πάνω του μέχρι ή αν συμβεί κάποιο επεισόδιο. Η εξήγηση που δίνεται είναι ότι πιθανότατα πρόκειται για μία ανωμαλία της μνήμης.

Τι λένε οι ερευνητές

“Ο πατέρας της ψυχανάλυσης Sigmund Freud, ασχολήθηκε σοβαρά με το déjà vu”.“Σύμφωνα με τον Freud το déjà vu δεν είναι απλά μια παραίσθηση, αλλά κάτι που έχουμε όντως βιώσει κάποια στιγμή και μόνο δεν μπορούμε συνειδητά να το θυμηθούμε επειδή έχει καταγραφεί στο υποσυνείδητο”. Άλλωστε να συμπληρώσουμε πως για τον Freud το μυαλό μας περιέχει πληροφορίες που χωρίζονται σε τρεις ομάδες, το ασυνείδητο μυαλό (30-40%), το υποσυνείδητο μυαλό (50-60%) και το συνειδητό μυαλό (10%).

Δεν ήταν ο μόνος, όμως, που μελέτησε το déjà vu. Στην ψυχανάλυση κατά τον Carl Jung, η προμνησία ερμηνεύεται ως ένας από τους πιθανούς μηχανισμούς ανάσυρσης ασυνείδητου υλικού στο συνειδητό. Σύμφωνα με τον Jung, υπάρχουν μερικές εμπειρίες που δείχνουν τα αποτελέσματα του συλλογικού ασυνείδητου καλύτερα: Η εμπειρία της αγάπης από την πρώτης στιγμή, του déjà vu και η άμεση αναγνώριση ορισμένων συμβόλων και οι εννοιών ορισμένων μύθων, θα μπορούσαν όλα να γίνουν κατανοητά ως μια ξαφνική σύγκλιση της εξωτερικής πραγματικότητάς μας και της εσωτερικής πραγματικότητας του συλλογικού ασυνείδητου.

Οι άντρες δεν μιλούν για την ψυχική τους υγεία και αυτό τους σκοτώνει

Το φαινόμενο έχει ερευνηθεί εκτεταμένα τα τελευταία χρόνια από ψυχολογική και νευροφυσιολογική σκοπιά.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα θεωρία είναι αυτή του Ολλανδού ψυχίατρου H. Sno, ο οποίος προτείνει την ιδέα ότι οι αναμνήσεις είναι σαν ολογράμματα, που σημαίνει ότι μπορεί κανείς να αναπλάσει την τρισδιάστατη εικόνα κάθε επιμέρους στοιχείου μίας ανάμνησης. Έτσι, το déjà vu συμβαίνει όταν κάποια λεπτομέρεια στο περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε μια δεδομένη στιγμή μοιάζει με ένα απομεινάρι μίας παλιάς ανάμνησής μας και ο εγκέφαλός μας δημιουργεί εκ νέου μία ολόκληρη σκηνή από αυτό το στοιχείο, νομίζοντας ότι το έχει ξαναζήσει.

Από την άλλη, ο Αμερικανός ερευνητής δρ. Alan Brown προτείνει τη θεωρία του ‘κινητού’ ή αλλιώς της ‘διχασμένης προσοχής’. Σύμφωνα με αυτή, όταν είμαστε απορροφημένοι από κάτι που κάνουμε, προσλαμβάνουμε τα ερεθίσματα γύρω μας χωρίς να τα καταγράφουμε συνειδητά. Έτσι, όταν είμαστε έτοιμοι να εστιάσουμε την προσοχή μας, όλα γύρω μας φαίνονται γνώριμα, ενώ πιστεύουμε ότι δεν τα έχουμε δει. Μια σύγχυση του μυαλού ή μια φάρσα μνήμης.

Αναμφίβολα, το déjà vu είναι ένα φαινόμενο που έχει συμβεί στους περισσότερους από εμάς και δεν είναι λίγοι οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι που καταπιάστηκαν μαζί του, προσπαθώντας να το εξηγήσουν. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, κάποια ερωτήματα γύρω από αυτό παραμένουν αναπάντητα.

Μήπως τελικά όλες τις παραπάνω γραμμές νομίζεις πως τις έχεις ξαναδιαβάσει κάπου; Μήπως ζεις και τώρα ένα φαινόμενο déjà vu; Θα μπορούσε.